Een scheiding of echtscheiding meemaken

Uw rechten kennen

Ouders hebben, samen of alleen, dezelfde rechten ten aanzien van het kind waarover ze het ouderlijk gezag uitoefenen.

In geval van scheiding kunnen er meerdere opties worden overwogen:

• De feitelijke scheiding die niet door de wet wordt geregeld;
• De echtscheiding door onderlinge toestemming wanneer beide personen het erover eens zijn om een einde te maken aan hun huwelijk en het eens geraken over de gevolgen van hun ontwrichting, onder meer over de opvoeding en huisvesting van hun kinderen;
• De echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting, dit wil zeggen uitgesproken door een rechter wanneer werd bewezen dat het onmogelijk is om het leven samen te terug op te nemen of verder te zetten;

• Voor meer info afspraak op de website van de Federale Overheidsdienst belgium.be

Er bestaan meerdere procedures om de manier van scheiding van de ouders te bepalen:

• Familiale bemiddeling: dit is een methode om conflicten op te lossen waarbij een bemiddelaar de personen helpt om samen duurzame en aanvaardbare oplossingen te vinden. Deze persoon is onpartijdig en waakt over de vertrouwelijkheid van de gedachtewisseling.
• Een rechtsvordering voor de familierechter: soms is het onmogelijk om met de ex-partner in het kader van een bemiddelingsproces tot een dialoog te komen. In dat geval kunnen beide ouders op onpartijdige wijze hun geschillen beslechten voor de rechter.

Deze stappen vergen tijd en energie. Ze hebben ook een financiële kostprijs die niet iedereen kan dragen. Daarom bestaan er hulpmiddelen: de Belgische overheid komt in bepaalde omstandigheden financieel tussen in de kosten.

Gratis rechtshulp (geheel of gedeeltelijk)

Een beroep doen op een advocaat, een beroep doen op een bemiddelingsdienst, naar de rechter stappen: het zijn stappen die niet alleen emotioneel zwaar zijn, ze kosten ook vrij veel geld, geld dat niet iedereen heeft. Indien u niet beschikt over de nodige financiële middelen, kan u (geheel of gedeeltelijk) genieten van rechtshulp, die u kan aanvragen bij het Bureau voor Juridische bijstand in Brussel.

Zo is het mogelijk om gratis een eerste advies te krijgen gedurende een eerste juridisch consult bij een gratis advocaat-generalist. Sommige advocaten gespecialiseerd in jongerenrecht en vreemdelingenrecht verzekeren eveneens dit soort van permanentie. Het gaan om rechtshulp van de eerste lijn. Deze rechtshulp is ook beschikbaar bij verenigingen of organisaties en sommige OCMW’s die u indien nodig doorverwijzen naar een advocaat.

Goed om weten: De Belgische grondwet waarborgt het recht op juridische bijstand voor iedereen!

Er bestaat ook een tweedelijnsdienst voor juridische bijstand waar u kan genieten van de bijstand van een advocaat in de stappen die zijn aanwezigheid vereisen (administratieve stappen, gerechtelijke procedures, bemiddelingen, enz.).

Deze hulp is onderworpen aan voorwaarden:

• De vraag moet gegrond zijn;
• U mag niet beschikken over inkomsten boven een bepaald plafond. De (volledige of gedeeltelijke) kosteloosheid van de juridische bijstand is namelijk voorbehouden voor personen die dit echt nodig hebben. Daarom bepaalt het Bureau voor Juridische Bijstand een aantal elementen om te bepalen of de hulpbehoevende werkelijk hulp nodig heeft. Deze elementen zijn:

• De beroepsinkomsten;
• De inkomsten uit onroerende of roerende goederen en/of kapitaal;
• Kapitaal;
• Maar ook signalen van financiële armslag.

Goed om weten:bij gedeeltelijke kosteloosheid zal de persoon die van deze korting geniet een bedrag moeten betalen van 25 tot 125 € naargelang de situatie (2020).

Zoals het geval is voor andere vormen van financiële hulp, bepaalt de categorie waarin de persoon zich bevindt, de grootte van de tussenkomst. Alleenstaande ouders zullen het vaakst worden beschouwd als “alleenstaande met personen ten laste of inwonende personen”.

Goed om weten: personen die een leefloon trekken of sociale hulp krijgen worden verondersteld onvoldoende inkomsten te hebben. Zij hebben bijgevolg recht op de volledige kosteloosheid van de juridische bijstand op voorwaarde dat ze kunnen bewijzen dat ze het leefloon ontvangen door een geldig bewijs van het OCMW en een attest van het OCMW voor te leggen dat de laatste 2 maand dekt.

Opgelet: De verschillende bestaande categorieën en hun criteria moeten steeds worden nagekeken om na te gaan waarop men recht heeft. Alle vereiste documenten (bewijsmateriaal) moeten ook worden voorgelegd om van deze hulp gebruik te kunnen maken.

• Voor meer info: afspraak op de website van de FOD Justitie

Rechtsbijstand (gratis of gedeeltelijke)

Het is ook mogelijk om te genieten van de betaling door de overheid van de kosten verbonden met andere stappen zoals het beroep op een bemiddelaar. Deze financiële tussenkomst is onderworpen aan voorwaarden:

• De vraag moet terecht zijn;
• Dezelfde wettelijke voorwaarden als deze voor de rechtshulp moeten worden vervuld
• Voor meer info afspraak op de website van Conseil de l’aide juridique (FR)
• Voor meer info afspraak op de website van het Vlaams Gewest

Ingeval van scheiding dienen, wat ook de gevolgde procedure is, alle kwesties over het kind worden geregeld. Deze vallen onder de status van personen en goederen.

Concreet dienen volgende kwesties te worden geregeld:

• Kinderbijslag;
• Woonplaats van het kind (zijn wettelijk adres);
• Huisvesting (waar logeert het kind, wanneer, hoelang, enz?)
• Repectieve tussenkomst van de ouders in buitengewone onkosten (vb: medische en paramedische kosten);
• Onderhoudsgeld

Goed om weten: Wanneer een rechter vandaag een beslissing moet nemen over kwesties verbonden met een scheiding of echtscheiding, is het principe van huisvesting dat van een gelijkmatige huisvesting: de kinderen verblijven de helft van de tijd bij elk van beide ouders.

Het is echter mogelijk dat de rechter een andere beslissing neemt indien de concrete situatie dit vergt. Daartoe baseert hij zich op verschillende criteria zoals de geografische afstand tussen beide ouders, de ernstige niet-beschikbaarheid van één van de ouders, het duidelijk gebrek aan interesse van één van de ouders voor het kind, de jonge leeftijd van het kind, het samen houden van broers en zussen, enz.

Alleenstaande ouders zijn bijgevolg zij die niet kunnen rekenen op een gelijkmatige huisvesting van de kinderen en die bijgevolg het overgrote deel van de educatieve en financiële last van het kind voor hun rekening nemen.

Diensten aangeboden in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Naast het advies van een advocaat, bemiddelaar of notaris waarvoor het mogelijk is te genieten van een financiële tussenkomst van de Belgische overheid kan een persoon die een scheiding meemaakt, genieten van informatie, advies, steun en begeleiding beschikbaar in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest:

• Het secretariaat van het Bureau voor Juridische Bijstand van Brussel is open van maandag tot vrijdag van 8.30 uur tot 12.30 uur en van 13.30 uur tot 16 uur. Het is mogelijk er naar toe te gaan zonder afspraak van 9 tot 11 uur op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag.
  Regentschapsstraat 63 (verdieping -1) – 1000 Brussel.
  Tel. 02/519.84.68. Fax 02/519.84.31.
  E-mail: BJB@baliebrussel.be

• Telebalie is een telefonische dienst voor juridische bijstand (tel. 02/511.50.45). Op werkdagen van 12 tot 15 uur is er een advocaat bereikbaar voor een eerste gratis advies.

• De permanenties die worden verzekerd in het Justitiepaleis, Regentschapsstraat 63 (verdieping 2) – 1000 Brussel. Uurrooster: elke eerste en laatste donderdag van de maand van 17 tot 19 uur.

• De dienst Burgerlijke Staat van de gemeente: personen die scheiden, kunnen zich richten tot hun gemeente om inlichtingen te verkrijgen over de modaliteiten van een scheiding.

• Om toegang te krijgen tot de websites van de Brusselse gemeenten, afspraak op de website van Brussel Plaatselijke Besturen

• De OCMW’s bieden diensten aan met een juridische permanentie tijdens dewelke het mogelijk is om een administratieve en/of juridische ondersteuning en begeleiding te verkrijgen.

• Om toegang te krijgen tot de website van het OCMW van uw gemeente en de aangeboden diensten te raadplegen, klikt u hier
• Om het OCMW van uw gemeente te vinden, verwijzen wij u graag naar de website van Brussel Plaatselijke Besturen

• Bravvo is de preventiedienst van de Stad Brussel belast met de strijd tegen sociale uitsluiting en het gevoel van onveiligheid. Bravvo stoelt op dialoog, begrip voor de ander en wederzijds respect en biedt een multidisciplinaire aanpak dichtbij het leven in de wijk. Het biedt een gratis en vertrouwelijke dienstverlening voor alle inwoners in Brussel die zich vragen stellen over hun rechten, de te ondernemen stappen, onder meer in geval van scheiding of echtscheiding of hoe je met iemand tot een overeenkomst kan komen. Consultaties zijn op afspraak.
• Zie de website van Bravvo
  Kazernestraat 37 – 1000 Brussel.
  Tel.: 02/279 65 00. Fax: 02/279 65 09.
  E-mail: infoprevention@brucity.be
  Twitter – Facebook – Linkedin

• La Maison des parents solos zorgt dankzij zijn multidisciplinair team voor het onthaal van ouders tijdens kosteloze, sociale of juridische permanenties on naar hen te luisteren en met hen hun situatie te bekijken en op zoek te gaan naar aangepaste oplossingen en ondersteuning.
• Zie website van de vereniging
  Stadionstraat 21 – 1190 Vorst. Tel.: 02/375 09 92 (bij sociale urgenties: 0800 35 243).
  E-mail: info@solothuis.be
  Uurrooster: maandag, dinsdag en vrijdag van 9 tot 17 uur, woensdag van 9.30 uur tot 17 uur en donderdag van 9 tot 19 uur.

Nuttige links

Hier vindt u de links naar de meest relevante websites die verband houden met scheiding en echtscheiding, alsook brochures die advies en begeleiding voorzien om u te helpen in deze crisis.

Rechtshulp

• Baliebrussel.be
• Rechtshulp, hoe gaat dit in zijn werk?
• Waar kan u terecht voor eerstelijns- of tweedelijnsrechtshulp?

Waar kan u een advocaat, bemiddelaar of notaris vinden?

• De website van de Balie van Brussel heeft een online zoekformulier ontwikkeld dat toelaat een advocaat te zoeken in het officieel jaarboek van advocaten ingeschreven bij de Orde der advocaten van de Franstalige balie van Brussel.
• De website van de Balie van Brussel stelt een lijst ter beschikking met erkende advocaten-bemiddelaars in familierecht, lid van de Nederlandstalige Orde der Advocaten van de Balie van Brussel.
• De federale Bemiddelingscommissie heeft een online zoekformulier ontwikkeld dat toelaat een bemiddelaar te vinden die actief is in uw gewest.
• De website notaire.be heeft een jaarboek met notarissen dat u toelaat een notaris in uw gewest te vinden.

Wat verstaat men onder een familierechtbank?

De FOD Justitie heeft een informatiebrochure opgemaakt over de Familierechtbank, gerechtelijke instantie belast met de kwesties over de respectieve rechten en plichten van ouders ten aanzien van hun kinderen.

Welke zijn de mogelijke opties ingeval van scheiding? Welke formaliteiten moeten worden vervuld?

• De website notaris.be geeft aan rechtsonderhorigen informatie over kwesties verbonden met scheiding en echtscheiding.
• De website van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest verwijst ook naar de relevante links met informatie over de scheiding.

Brochures

• Bravvo, de preventiedienst van de Stad Brussel, geeft een overzicht van zijn diensten in een tweetalige informatiebrochure Frans/Nederlands.
• U vindt informatiebrochures met onpartijdig en objectief advies in een taal die voor iedereen toegankelijk is op de website notaris.be.
• De Koning Boudewijnstichting ontwikkelde een gids ter attentie van personen die net uit elkaar zijn om hen te begeleiden in de eerste ogenblikken na de scheiding (hoe ga je om met de emotionele schok, psychologische, administratieve en juridische ondersteuning, advies om zich materieel te organiseren, informatie over intrafamiliaal geweld of internationale ontvoering van het kind) en hen door te sturen naar documentatie en nuttige links.