Zoeken

Uw rechten kennen

Goed ingelicht zijn over de rechten en plichten, die van uw kind en over de risico’s verbonden met een gewijzigde levenssituatie is een eerste stap nodig om uw alleenouderschap sereen te beleven.

De rechten en plichten van alleenstaande ouders

Hier vindt u relevante en nuttige informatie over:


De geboorte van zijn kind aangeven

Wanneer een kind geboren wordt, hebben zijn ouders 14 dagen (feestdagen en weekends inbegrepen; dag van de bevalling niet inbegrepen) de tijd om een geboorteaangifte bij hun gemeente te doen. Deze stap kan worden gezet door één van beide ouders. In sommige Brusselse gemeenten is het mogelijk om de geboorte van zijn kind rechtstreeks aan te geven aan de materniteit en de gemeente.


Een afstamming vastleggen en een naam geven aan uw kind

De afstamming is de juridische band tussen een kind en zijn ouder. Deze kan automatisch zijn of voortvloeien uit de erkenning (voor of na de geboorte) van het kind.

De afstamming aan moederszijde wordt vastgelegd door de inschrijving van de naam van de moeder op de geboorteakte. De vrouw die bevallen is van het kind, wordt als moeder beschouwd.

De afstamming aan vaderszijde wordt automatisch vastgelegd ten gunste van de echtgenoot van de moeder. Deze zal niet meer geldig zijn wanneer beide ouders sinds meer dan 300 dagen niet meer samenleven. De afstamming kan ook in rechte worden betwist binnen het jaar na de geboorte van het kind. 

De afstamming bepaalt de familiena(a)m(en) van het kind.

De afstamming kan op meerdere manieren worden vastgelegd:

Goed om weten: Wanneer deze band slechts voor één van beide ouders werd vastgelegd, is het de familienaam van deze laatste die aan het kind wordt toegewezen.

Volgens de hypothese waarin er een afstammingsband werd vastgelegd tussen het kind en een volwassene is het onder bepaalde voorwaarden mogelijk om bij een rechter een vordering tot betwisting van de verwantschap in te dienen. .

Dit is onder meer het geval wanneer een persoon als ouder van een kind wordt erkend “krachtens de wettelijke bepalingen” omdat deze gehuwd is met de andere ouder, namelijk de echtgenoot of echtgenote van de vrouw die is bevallen. Men noemt dit vermoeden van vaderschap of vermoeden van meemoederschap.

Goed om weten:

  • Kinderen die na 1 juni 2014 zijn geboren, kunnen de naam van hun beide ouders krijgen. Deze keuze wordt gemaakt bij de geboorte.
  • Bij vastlegging van de tweede afstammingsband blijft de naam van het kind onveranderd. Deze kan echter veranderen wanneer de initiële afstammingsband wijzigt.
  • Het geadopteerde kind draagt in principe de naam van de adoptieouder.
  • Voor meer info over de toewijzing van een familienaam, afspraak op de website van de FOD Justitie

De erkenning

De erkenning is de unilaterale juridische handeling waarbij een persoon zijn ouderschapsband met een kind aangeeft. Concreet gaat het om een verklaring waarbij het kind wordt erkend als het zijne of hare.

Deze erkenning moet plaatsvinden voor een ambtenaar van de burgerlijke stand of een notaris en kan gebeuren voor of na de geboorte van het kind. Ze kan onderworpen zijn aan de goedkeuring door andere personen (onder meer de moeder bij erkenning van de vader en/of het kind indien dit de leeftijd van 12 heeft bereikt op het ogenblik van de erkenning).

De erkenning kan worden betwist net zoals de verwantschap die rechtstreeks wordt vastgelegd.

De vordering tot onderzoek naar de afstamming

Een derde mogelijkheid bestaat om een afstammingsband tussen een ouder en kind vast te leggen: de afstamming vastgesteld bij gerechtelijke beslissing. Het gaat om de situatie waarin de moeder, vader of het kind aan een rechter vragen om de afstammingsband vast te leggen. Het kind kan dergelijke rechtsvordering instellen tot op de leeftijd van 48 jaar en de ouders gedurende 30 jaar vanaf de dag van de geboorte tot het einde van het bezit van staat.

Goed om weten: Het bezit van staat is een juridisch concept dat een situatie aangeeft waarin een geheel van feiten aantonen dat een persoon zich steeds heeft gedragen als een ouder en de buitenwereld hem steeds als dusdanig heeft beschouwd.

In deze context zal de rechter in het bijzonder gewicht toekennen aan de biologische realiteit: een individu dat geen enkele biologische, noch affectieve band heeft met het kind, zal niet als ouder van het kind kunnen worden erkend.

Adoptie

In België heeft een persoon alleen het recht om een kind te adopteren, zolang deze de door de wet vastgelegde criteria vervult en dit bijdraagt tot de bescherming van het kind.

Een persoon kan ook het kind van zijn partner adopteren onder bepaalde voorwaarden.

De adoptieregels worden door de wet op federaal vlak (voorwaarden) en door de Gemeenschappen (steun- en begeleidingsmaatregelen) vastgelegd. Ze kunnen dus variëren volgens de Gemeenschap waarvan de ouder afstamt (Fédération Wallonie-Bruxelles of Vlaamse Gemeenschap).

  • Voor meer info, onder meer over de aangeboden diensten, klik hier


Ouderlijk gezag

Het recht legt verplichtingen op aan ouders ten aanzien van hun kinderen. Juridisch gezien oefenen ouders over hun minderjarig kind het ouderlijk gezag uit. Dit houdt een aanzienlijke beslissingsmacht in over het leven van het kind.

Het ouderlijk gezag omvat meerdere noties zoals de fysieke voogdij van de kinderen en hun materiële huisvesting, de opvoeding (beslissingen over de filosofische of religieuze oriëntatie van het kind, de keuze van de school, enz.), het recht inzake het wettelijk beheer van hun goederen of nog het recht van genot van hun goederen en hun inkomsten.

In principe wordt het ouderlijk gezag gezamenlijk uitgeoefend, d.w.z. door beide ouders, ongeacht het feit of ze al dan niet hun leven delen.

In uitzonderlijke omstandigheden kan een familierechter in geval van intrafamiliaal geweld , bijvoorbeeld beslissen om de exclusieve uitoefening van het ouderlijk gezag aan één van beide ouders toe te kennen.

Alleenstaande ouders met een buitenlandse nationaliteit

De nationaliteit van een persoon (ouder of kind) heeft een bepalende impact op zijn leven, rechten en verplichtingen.

In België vloeit de nationaliteit voort uit de afstamming:

  • Een kind dat wordt geboren uit een Belgische ouder indien het op het grondgebied werd geboren (nationaliteit van rechtswege verworven) of in de veronderstelling dat het kind is geboren in het buitenland indien minstens één van de, Belgische, ouders de nationaliteit heeft aangevraagd bij het consulaat van België (let op: indien de ouder(s) ook is/zijn geboren in het buitenland, dan moet deze aanvraag gebeuren binnen de 5 jaar na de geboorte van het kind);
  • Het minderjarig kind van wie een ouder de Belgische nationaliteit verwerft, wordt ook Belgisch;
  • Het kind van ouder(s) met een buitenlandse nationaliteit kan de Belgische nationaliteit hebben indien het in België geboren is en ook de ouders er zijn geboren en er minstens 5 jaar hebben gewoond in de 10 jaar die voorafgaan aan de geboorte.

Opgelet: het automatisch effect op de nationaliteit van het kind geldt slechts wanneer het minderjarig is.

Nuttige links

De rechten van kinderen

De wet beschermt kinderen door hen rechten toe te kennen. In België heeft elk kind bijgevolg recht op een degelijk leven, onderwijs, gezondheidszorg, een gezinsleven, maar op bescherming tegen elke vorm van geweld of specifieke beschermingen wanneer het zich in een bijzonder kwetsbare situatie bevindt.

Het statuut van alleenstaande ouder, zijn evolutie en de gevolgen voor de rechten

De rechten waartoe u toegang kan krijgen als alleenstaande ouder, hangen af van uw statuut. De criteria die uw statuut bepalen variëren in functie van de sectoren.

A priori is een eenoudergezin een gezin aan het hoofd waarvan een gezinshoofd staat. Deze persoon, de alleenstaande ouder, zal vervolgens worden beschouwd als een alleenstaande met gezinslast.

De categorie waarin uw situatie past, zal vaak bepalend zijn om te weten op welke hulp en diensten u recht heeft. U moet dus steeds aandachtig zijn en de vereiste criteria nagaan om van specifieke hulp of diensten gebruik te kunnen maken.

Opgelet: Zelfs als de titels dezelfde zijn of op elkaar lijken, stemmen de categorieën niet noodzakelijkerwijze overeen. Eenzelfde persoon kan bijvoorbeeld het statuut van een alleenstaande hebben in het kader van de hulp en de diensten die door zijn OCMW worden aangeboden (de OCMW’s baseren zich op de feitelijke werkelijkheid om het statuut van een potentiële begunstigde te bepalen) terwijl diezelfde persoon voor de fiscus het statuut van samenwonende kan hebben.

Een alleenstaande ouder zijn betekent niet noodzakelijkerwijze dat u vrijgezel bent of alleen woont. Ouders die alleen voor het overgrote deel van de tijd de opvoeding en financiële last dragen voor één of meerdere kinderen, kunnen een nieuwe partner ontmoeten, onder hetzelfde dak leven als andere personen en zo een feitelijk gezin uitmaken.

Het is belangrijk om inlichtingen in te winnen over de gevolgen van een verandering van statuut op uw rechten, ongeacht het feit of dit statuut vrijwillig en formeel is (vb: een aangifte van wettelijk samenwonende invullen) of niet (vb: een feitelijk gezin vormen met een derde persoon).

Goed om weten: Om meer te weten, deze samenvattende tabel downloaden.

  • Om meer te weten komen over de statuten, hun mogelijke evolutie en hun gevolgen verstrekt de website notaris.be nformatie die toelaat de verschillen tussen huwelijk, wettelijk samenwonen en vrije unie beter te begrijpen, alsook hun gevolgen inzake rechten en plichten, belastingen, overlevingspensioen en successie.
Imprimer la page